Dit is Raaf

De Braak

Hooghoudt

Wijting, klaar voor de oven

Het terrein van de voormalige gasfabriek

Voormalige Hunze meander tussen de Wolddijk en Harssens

Imker aan het werk bij de Grouwelderij aan de Paddepoelsterweg

 

De Hunze bij Waterhuizen

1964, MS Willem Ruys,

We were soon outside Port Said, there was a nice tarmac road between barren yellow grey plains, with here or there a loam cottage, I think that rice and corn was cultivated here.

After about 5 or 10 km it was more densely populated, seeing from above (the cottages) looked like dungheaps.

They were small square grey shanties, with square little windows, the people can barely stand in it, around them little children, women, goats.

The men work the ground with pickaxes and wooden ploughs, there were also cows, but terribly meagre. whole flocks of sheep, mostly black.

At every little settlement dovecotes /^\ pointed little loam buildings with apertures in the top.
 

That was on the other side of the Nile, in the water old wooden ships, like prams, with large stretched grey sails, men long grey robes were walking before them, 50 years ago along the Winschoter Deep (canal) there were also men and women were walking bent pulling their ship, but that today there are still people living in such pitiful circumstances, that has astounded me.

 

We waren al gauw buiten Port Said, er liep een mooie asfaltweg tussen kale geel grauwe vlakten, met hier en daar een lemen hut, ik dacht dat hier rijst en mais werd verbouwd.

Na misschien 5 a tien KM werd het meer bewoond, als je het van boven zag (de hutten) leken het mestvaalten. Het waren kleine vierkante grauwe optrekjes, met vierkante raampjes, de mensen kunnen er nauwelijks in staan, rondom kindertjes vrouwen geiten.

De mannen bewerkten de grond met houwelen en houten ploegen, er waren ook koeien maar vreselijk mager. hele kudden schapen meest zwarte.

Bij iedere kleine nederzetting duiventillen /^\ spitse lemen gebouwtjes met in de top openingen.

Dat was aan de overkant van de Nijl, in het water oude houten schepen, net pramen, met grote uitgestrekte grauwe zeilen, er liepen mannen in lange grauwe gewaden voor, vijftig jaar geleden liepen ook langs het Winschoterdiep, mannen en vrouwen diep gebogen hun schip te trekken, maar dat er nu nog mensen leven, in zulke erbarmelijke omstandigheden, dat heeft me verwonderd. 

Oprechte Haarlemse Courant 9 december 1797

1803

Hoe nauwkeurig waren de Portolaankaarten?

Globale gemiddelde fout 63 km

Gemiddelde fout van 17 km

Gemiddelde fout van 11 km

Gemiddelde fout van 5.5 km

Hier hebben we een lang stuk kust dat heel goed past op een heel primitieve projectie, namelijk overal dezelfde schaal en noordrichting, volgend van plaats tot plaats langs de kust. Deze kartering past veel beter dan de conventionele projecties als Mercator of Lambert projectie, met een gemiddelde fout van 24.5 km over het hele traject.

Hier worden alle data gefit met 4 stukken die ieder hun eigen schaal en richting mochten hebben

 

Programma

Databestand

De data zijn verzameld en ingevoerd door Dagobert

 

Emo [29] AD 1218

Tegen de avond kwamen we aan bij de noordkust van Kreta; de hele nacht hadden we een gunstige wind, en op de tweede dag, tegen de avond, bereikten we de stad Kandia^* waar we door de bewakers van het eiland nauwkeurig werden ingelicht welke sterren en welke windstreken we moesten volgen om in Akko te komen

Na zonsondergang verlieten we de haven, en omdat de winden en de zee ons boven verwachting gunstig gezind waren, liepen we op de zevende dag, de dag na het feest van Marcus Evangelist (26 april) vol vreugde de haven van Akko binnen

^*Iraklion

Volgens het verslag van de reis naar Akko in Emo's kroniek werd er begin 13e eeuw op de sterren genavigeerd in de Middellandse Zee. We zien daar dat men, waarschijnlijk om die reden, graag 's avonds uitvoer.

De sterrenhemel geeft een geoefend oog een erg goede oriëntering. Niet alleen is het Noorden in één oogopslag gevonden, ook de breedtegraad moet toch wel met nuttige nauwkeurigheid zijn af te lezen zonder nauwkeurige apparatuur: de hoogte van de Poolster meten is moeilijk, maar kijken welke sterren langs de horizon scheren in het Noorden is veel makkelijker nauwkeurig to doen.

Ik heb mijn sterrenatlas eens geopend (Norton's Star Atlas, 1969) en gekeken hoeveel sterren van magnitude 4 of helderder er zijn op een hemel-breedtehoek tussen de 50° en 60°. Dat zijn de sterren die voor een waarnemer op een breedtegraad tussen 30° en 40°, dus de Middellandse Zee, langs de Noordelijke horizon scheren. Lichtsterkte 4e graad is nog een opvallende ster, die zelfs in een stad in onze moderne tijd nog te zien is. Van zulke sterren zijn er 50 in die band. Dat wil zeggen dat er ieder uur 2 van hen op hun laagste punt staan, en in een nacht van 8 uur komen er 16 langs, dus daar zijn er wel bij die binnen een graad nauwkeurig over de horizon scheren. Een graad is twee maandiameters groot, of een nagel op armlengte, dus daar kan een zeeman nog wel een stuk nauwkeuriger dan een graad waarnemen.

Aan de andere kant zijn er de Zuidlijke sterren die net even komen kijken over de horizon die dezelfde functie kunnen vervullen.

Zelfs zonder absolute hoekmetingen zal men in de loop der tijd hebben geleerd in welke plaatsen men die grensgevallen wel en niet kon zien, en waar de Noordelijke sterren wel of niet ondergingen in de nacht.

Als men dus van Oost naar West of omgekeerd varend op weg naar een haven was, kon men 's nachts de juiste breedte toch wel tot op enkele tientallen kilometers bepalen.

Voorwaarde is natuurlijk een heldere hemel, maar die is in het Middellandse Zee-gebied zeer vaak aanwezig, en bij bewolking ging men vaak gewoon niet varen, omdat er dan toch ook meer risico op slecht weer was.

Op de Noordzee en Noordelijker Atlantische Oceaan kon men natuurlijk niet uitgaan van zulke goede omstandigheden.

Samenvattend, men zal van iedere havenstad de breedtegraad in ieder geval in relatieve zin vrij goed gekend hebben, en overal was men zich ook nauwkeurig bewust van het ware - niet het magnetische - Noorden. Dat kan de kaarten in ieder geval in de geografische breedte en de richtingen van de kustlijnen goed gestabiliseerd hebben. Dat verklaart ook de algemene Mercator-achtigheid van de kaarten.

Portolaan kaarten